«Πόρτα» ανοιχτή κόντρα στους καιρούς

Το Τέταρτο Κουδούνι /8 Ιανουαρίου 2015

Καλή (τέλος πάντων, που λέει ο λόγος, έτσι όπως άρχισε...) χρονιά! Σ’ όλους σας.

Έξυπνη γυναίκα η Ξένια Καλογεροπούλου. Και τυχερή. Καθόλου δεν την έβαλε κάτω η ηλικία. Αποδέχτηκε το χρόνο, παρέμεινε και παραμένει πάντα με ενεργές τις δυνάμεις της, έκανε αυτό που της άρεσε να κάνει -και το ’κανε πολύ καλά-, επέλεξε συντρόφους και φίλους και συνεργάτες που της άξιζαν κι ενώ η φύση τής στέρησε ένα παιδί που διακαώς το επιθυμούσε και για το οποίο τόσο αγωνίστηκε, τόσο πάλεψε χωρίς να καταφέρει να το αποκτήσει, τελικά την αποζημίωσε. Με τον Θωμά Μοσχόπουλο -καλύτερο γιο δε θα μπορούσε να ’χει.

Βρέθηκε πλάι της -νεαρός σκηνοθέτης ακόμα-, εκείνη τον εμπιστεύτηκε, συνεργάστηκε καρποφόρα μαζί του, ακούμπησε πάνω του και του πέρασε την «Πόρτα» της. Σοφή σκέψη κι ακόμα σοφότερη απόφαση. Έξυπνος άνθρωπος, καλλιεργημένος, ευαίσθητος, συμπαθέστατος, με χιούμορ, έγκυρος αποδέκτης των μηνυμάτων της εποχής, δουλευταράς, μεθοδικός, ικανός καλλιτέχνης, με εξαίρετες παραστάσεις στο ενεργητικό του, με τη διοικητική/καλλιτεχνική πείρα του «Θεάτρου του Νότου» και του «Αμόρε» πίσω του, πλάι στον Γιάννη Χουβαρδά ως συνδιευθυντής πρώτα, μόνος του κατόπιν -ο Χουβαρδάς επίσης τον εμπιστεύτηκε, ο Θωμάς Μοσχόπουλος όντως είναι ο άνθρωπος που μπορείς να τον εμπιστεύεσαι-, αναλαμβάνοντας την καλλιτεχνική διεύθυνση της «Πόρτας» προχώρησε στη σύνθεση, για την πρώτη σεζόν, ενός πλούσιου προγράμματος-βεντάλιας -θέατρο για μεγάλους και μικρούς, χορός, μουσική...- πολύ ενδιαφέροντος, με σύνεση και σοβαρότητα καταρτισμένου. Το οποίο -ομολογώ πως φοβόμουνα τον πληθωρισμό- δείχνει να καρποφορεί. Αν το στοίχημα κερδηθεί θα ’ναι ελπιδοφόρο για το θέατρό μας που άγεται και φέρεται πια από... -άντε, ας μην εκφραστώ.

Είδα μέσα σε οκτώ μέρες τρεις απ’ τις πρώτες παραστάσεις της ανανεωμένης «Πόρτας» κι είδα το θέατρο γεμάτο. Κι επιπλέον είδα τρεις παραστάσεις με τις οποίες ευφράνθηκα. Και με τις τρεις -δεν είναι δα και συνηθισμένο αυτό: τον «Σλάντεκ» του Χόρβατ σε σκηνοθεσία του Δημήτρη Καραντζά και τον «Λίλιομ» του Μόλναρ σε σκηνοθεσία του ίδιου του Θωμά Μοσχόπουλου και, μαζί με τις βαφτιστήρες μου, «Το μυστήριο της πολιτείας Χάμελιν» -μια παράσταση για παιδιά με κείμενο και σε σκηνοθεσία του Θωμά Μοσχόπουλου, και πάλι, και μουσική του Κορνήλιου Σελαμσή.

Θα σταθώ στην παράσταση αυτή -για τις άλλες δυο θα σας γράψω αναλυτικότερα- που με συγκίνησε περισσότερο κι από τις τρεις. Δεν είναι μόνο πως πρόκειται για μια εξαιρετική δουλειά -το ευφυές κείμενο που χειρίζεται με χιούμορ και μεγάλη προσοχή ένα άγριο για παιδιά θέμα, η «ανοιχτή», διαδραστική (αλλά όχι με σάχλες) σκηνοθεσία, οι μουσικές του Σελαμσή, το πανέμορφο, μινιμαλιστικό σκηνικό της Ευαγγελίας Θεριανού, η προσφορά των άλλων συνεργατών, οι επτά ταλαντούχοι ηθοποιοί ήτοι η Άννα Καλαϊτζίδου, η αξιομνημόνευτη για την πλαστικότητητά της Ευαγγελία Καρακατσάνη, η Χαρά Κότσαλη, ο Γιώργος Παπαγεωργίου που η απολαυστική αμεσότητα είναι το βασικό απ’ τα προσόντα του, ο Σωκράτης Πατσίκας, ο Αλέξανδρος Χρυσανθόπουλος κι η Άνα Κίφου.

Είναι η αίσθηση που είχα: μια «Πόρτα» γεμάτη και πάλι από παιδάκια τα οποία κλήθηκαν -στιγμή μοναδική- να σηκωθούν και ν’ ακολουθήσουν τον αυλητή, υποδυόμενα τα παιδάκια του Χάμελιν που χάθηκαν. Ξαφνικά, καθώς τα ’βλεπα έτσι, όλα μαζί, τα 42 χρόνια της Παιδικής Σκηνής του θιάσου Γιάννη Φέρτη-Ξένιας Καλογεροπούλου που μετεξελίχθηκε σε Παιδική Σκηνή του θιάσου Ξένιας Καλογεροπούλου και, κατόπιν, σε «Μικρή Πόρτα» και που τα ’χω παρακολουθήσει απ’ το ’72 βήμα-βήμα άρχισαν να τρέχουν σαν τρέιλερ στο μυαλό μου. Σκηνές, στιγμές αλησμόνητες, πρόσωπα, συγκινήσεις, χρώματα, μουσικές, φωνούλες παιδικές, φατσούλες, χεράκια ιδρωμένα, ματάκια διάπλατα ανοιγμένα...
Δεν ξεχνώ. ΠΟΤΕ. Επιπλέον, τώρα που είδα στην «Πόρτα» ν’ αναγεννάται μέσα απ’ τον Θωμά Μοσχόπουλο το θέατρο για παιδιά όπως το οραματίστηκε -να σέβεται τα παιδιά και τον εαυτό του- η Ξένια Καλογεροπούλου κι όχι όπως το κατάντησαν και το κάνουν οι περισσότεροι στους καιρούς μας..., συγκινήθηκα κιόλας. Πολύ. Και σκεφτόμουνα πως η Ξένια Καλογεροπούλου θα ’ναι ευτυχισμένη. Της αξίζει όμως.

Με την ευκαιρία, ν’ αποσπάσω απ’ την -πολύ καλή- συνέντευξη του Θωμά Μοσχόπουλου στην Έφη Μαρίνου, που δημοσιεύτηκε στην «Εφημερίδα των Συντακτών» -με καίει το θέμα...: «Δεν έχουμε ιδέα πια τι επηρεάζει το κοινό. Υπάρχουν έντυπα που σου τηλεφωνούν εντελώς απροκάλυπτα λέγοντας: ‘Θέλω τόσα για να σε βάλω στον οδηγό θεάτρου’. Ενα νταβατζιλίκι που για να σταματήσει πρέπει να πάψουμε εμείς την παραδοχή ότι εκδιδόμαστε». Η δημοσιογραφική ξεφτίλα των καιρών μας...

Σε κώμα βρίσκονται τα ΔΗ(μοτικά)ΠΕ(ριφερειακά)ΘΕ(ατρα) εδώ και χρόνια. Κάτι ψιχία τους πετάει το υπουργείο Πολιτισμού (;) κι όσα λειτουργούν ακόμα, λειτουργούν, αν δεν κατέληξαν τοπικοί ερασιτεχνικοί θίασοι, χάρη στις θυσίες και στους αγώνες κάποιων καλλιτεχνικών διευθυντών και χάρη σε κάποιους δημάρχους που τα στηρίζουν ακόμα οικονομικά.
Το ΔΗΠΕΘΕ Πάτρας, ίσως, είναι το μόνο που μπορεί να ισχυριστεί πως δε φυτοζωεί αλλά πως λειτουργεί προσφέροντας ακόμα κάτι ουσιαστικό το οποίο μάλιστα μπορεί να θεωρηθεί γεγονός ακόμα και για την κορεσμένη αθηναϊκή θεατρική πιάτσα. Χάρη στον Θοδωρή Αμπαζή που το διευθύνει και χάρη στον Δήμο Πατρέων.
Βρέθηκα τα Χριστούγεννα στην Πάτρα και είδα τις δυο παραστάσεις που παίζονται εκεί -στον «Απόλλωνα».
Το άπαιχτο στην Ελλάδα -μεγάλη τόλμη για ένα ΔΗΠΕΘΕ, ανέκαθεν αλλά και ειδικά στις μέρες μας, να προτείνει κάτι καινούργιο και να μην αναμασάει τα τετριμμένα,...- «Effect-Τομογραφία του έρωτα» της άγνωστής μας εδώ, πολύ ενδιαφέρουσας Βρετανίδας Λούσι Πρεμπλ σε μια εξαιρετική παράσταση του Κωνσταντίνου Αρβανιτάκη, στην οποία θα επανέλθω (και για την οποία θα σας συνιστούσα να σπεύσετε στην Πάτρα, αν δε μάθαινα πως τον Φεβρουάριο θα μεταφερθεί στην Αθήνα, οπότε από τώρα σας λέω να μην τη χάσετε).

Και την «Βασίλισσα του χιονιού» του Χανς Κρίστιαν Άντερσεν -μια παράσταση για παιδιά. Αλλά όχι απλώς ως άλλο ένα θεατροποιημένο παραμύθι. Αλλά μετασχηματισμένο απ’ τον Θοδωρή Αμπαζή -ο οποίος υπογράφει και τη σκηνοθεσία-, με μουσική του και σε λιμπρέτο της -καλής- ηθοποιού- Σοφιάννας Θεοφάνους, σε όπερα! Αυτή κι αν είναι τολμηρή απόφαση! Σε μια επαρχιακή πόλη, όπερα για παιδιά -έστω και πάνω σ’ ένα γνωστό παραμύθι; Κι όμως! Δε λειτούργησε απλώς. Φίσκα είναι το θέατρο. Με τον Θοδωρή Αμπαζή -δραστήριος κι έξυπνος άνθρωπος- να ’χει προλειάνει το έδαφος στέλνοντας εκ των προτέρων στα σχολεία το cd με τη μουσική του έργου, ώστε τα παιδάκια να ’ναι προετοιμασμένα και να μην τα ξενίσει το άκουσμα. Το αποτέλεσμα τον δικαιώνει: μια καλόγουστη παράσταση με την αισθητική που χαρακτηρίζει τον Κένι ΜακΛέλαν, ο οποίος, με κάθε άλλο παρά μεγάλο προϋπολογισμό..., υπογράφει ευφάνταστα σκηνικά και κοστούμια, και με έξι ικανούς τραγουδιστές/ηθοποιούς να στηρίζουν με θέρμη την πρόταση. 

Είδα την «Προδοσία», το μετατσεχοφικό αυτό αριστούργημα του Πίντερ, την Πρωτοχρονιά στο ΚΘΒΕ. Στο λεγόμενο «Νέο Υπερώο» του ΚΘΒΕ, στην Θεσσαλονίκη, στο κτίριο της Εταιρείας Μακεδονικών Σπουδών. Στην άθλια αυτή, κακήν-κακώς διαμορφωμένη σε θέατρο επί καλλιτεχνικής διεύθυνσης Σωτήρη Χατζάκη, αίθουσα. Κρύο και των γονέων, όλοι με τα παλτά και τα μπουφάν μας, στριμωγμένοι -καλό αυτό, σε τελευταία ανάλυση, για να ζεσταθούμε κάπως...-, σε κάτι καρέκλες που χωρούν άτομα κάτω των 50 κιλών... Αυτό δε μ’ εμπόδισε να χαρώ τη δουλειά της Γλυκερίας Καλαϊτζή που υπέγραφε τη σκηνοθεσία. Και που έδειξε πολύ καλά πως ξέρει τι σημαίνει Πίντερ, τι σημαίνουν οι παύσεις κι οι σιωπές του.

Εκείνο που δεν ήξερα, όταν έβλεπα την παράσταση, ήταν πως ο Νίκος Γεωργάκης -συμπρωταγωνιστής στην παράσταση μαζί με τον Άγη Εμμανουήλ και την Ειρήνη Μουρελάτου- έπαιζε με σπασμένο, λίγο πριν, πόδι. Και πως η παράσταση που είδα επρόκειτο να ’ναι η τελευταία. Λόγω του ατυχήματος, το ΚΘΒΕ διέκοψε τις παραστάσεις του έργου -χωρίς να ενημερώσει αν θα επαναληφθούν, μια κι ελάχιστες είχαν δοθεί- κι από αύριο μεταφέρει στο «Νέο Υπερώο» το «Με δύναμη από την Κηφισιά» των Κεχαϊδη-Χαβιαρά που ’χε ανεβάσει ο Γιάννης Ρήγας και παιζόταν στο «Μικρό Θέατρο» της Μονής Λαζαριστών. Η απόφαση ελήφθη μέσα σε λίγες ώρες και θα μπορούσα -μολονότι δεν κατάλαβα γιατί είναι καλύτερο να μείνει κλειστό το «Μικρό Θέατρο» κι όχι το «Νέο Υπερώο»...- να τη χαρακτηρίσω άμεση, κεραυνοβόλα λύση στο πρόβλημα. Αν σπουδή ανάλογη αυτής που επέδειξαν οι αρμόδιοι να στείλουν δελτίο Τύπου για την αλλαγή και να κατεβάσουν αστραπιαία τις φωτογραφίες και τις αφίσες της παράστασης Πίντερ απ’ τις προθήκες του θεάτρου, έδειχναν και για να ενημερώσουν για την απόφαση τη σκηνοθέτρια και τους ηθοποιούς που το ’μαθαν από... τρίτους. Το βρήκα απρεπές και αντικαλλιτεχνικό. Τουλάχιστον.

Με σπασμένο, πάντως, πόδι είδα να παίζει -πατερίτσες ή την κουβαλούσαν- κι η Αναστασία Δαλιάκα στη δεύτερη παράσταση του ΚΘΒΕ, που παρακολούθησα: τον «Δον Κιχώτη» του Μπουλγκάκοφ, τον οποίο ανέβασε -με μεταδραματικά τερτίπια που φοβάμαι πως παραφόρτωσαν και καταπλάκωσαν το κείμενο- ο Γιάννης Λεοντάρης τον οποίο πολύ εκτιμώ. Τι έπαθαν στο ΚΘΒΕ; Τους είπαν το break a leg για καλή τύχη και το πήρανε τοις μετρητοίς;

Της (Βορείου) Κορέας πρόκειται να γίνει εδώ, αν, ο μη γένοιτο..., δηλώνει, ο -ακόμα...- πρωθυπουργός μας Αντώνης Σαμαράς εν μέσω πολλών άλλων υλακών του απεγνωσμένου προεκλογικού παραληρήματός του.
Μετανοείτε αμαρτωλοί, τα ύστερα του κόζμου! Κάτι σαν κυρία Λουκά...
Όλος ο κόσμος, μια σκηνή...

Το σημερινό «Τέταρτο Κουδούνι» είναι αφιερωμένο στη μνήμη του Δημήτρη Σπάθη. Του Επιστήμονα, του Δάσκαλου, του Ιδεολόγου, του Μεγάλου Σεμνού που ’φυγε απ’ τη ζωή στις 29 Δεκεμβρίου. Τον γνώριζα πολύ λίγο αλλά απ’ όσα γνώριζα -και γνώριζα αρκετά- ανήκε, μαζί με τη σύντροφο της ζωής του Χρύσα Προκοπάκη, στους λίγους ανθρώπους του θεατρικού χώρου που εκτιμούσα κι εκτιμώ. Όχι μόνο για την αξία τους. Αλλά και για τη Συνέπεια και το Ήθος τους.