July 16, 2015

Στην Καλαμάτα, στην Καλαμάτα, στην Καλαμάτα!


Το Τέταρτο Κουδούνι / 16 Ιουλίου 2015

Κι όπου φύγει-φύγει στην Καλαμάτα αύριο! Το Φεστιβάλ -το Διεθνές Φεστιβάλ Χορού, που μπαίνει στα 21- ακατάβλητο, πάντα φρέσκο, αγκαζέ με τη χαλκέντερη Κυρά του, την Κυρία Βίκυ Μαραγκοπούλου, και με τη γενναία ομάδα της -μια χούφτα είναι, μη νομίζετε…- παίρνει δρόμο αύριο. Θα πραγματοποιηθεί τελικά! Όπως ήταν προγραμματισμένο. Συρρικνωμένο, σε σχέση με τα χρόνια της Αφθονίας, αλλά πάντα πρωτοπόρο, πάντα ερευνητικό, πάντα με εκπλήξεις, κινδύνεψε -τη μια μέρα γίνεται, την άλλη δε γίνεται-, καθώς έπεσε στις μέρες της Μεγάλης Απειλής και της Μεγάλης Συνθηκολόγησης, τελικά, όμως, αντιστάθηκε και προχωράει. Και ζητάει να το στηρίξουμε.
Αφήνω στην Αθήνα το πένθος, αφήνω στην Αθήνα αυτή την αίσθηση ταπείνωσης που νοιώθω ως πολίτης, κάποιοι φίλοι πιστοί τσοντάρουν τη στέγη, κάτι από ’δω, κάτι από ’κει, κατεβαίνουμε για ένα διήμερο να μυρίσουμε λίγο Φεστιβάλ, να μυρίσουμε λίγο Καλαμάτα αγαπημένη, να μυρίσουμε λίγο θάλασσα -αχ, πού ’ναι οι μέρες εκείνες που τα τριήμερα της καθόδου ήταν δυο κι ας ήταν η δουλειά βρόχος γύρω απ’ το λαιμό μου και μ’ έπνιγε. 

Αλλά… Θα ζήσουμε θείε Βάνια, πρέπει να ζήσουμε, πού θα πάει… Στην Καλαμάτα, στην Καλαμάτα, στην Καλαμάτα, λοιπόν! Η Μόσχα πέφτει μακριά… (Πάλι στον Τσέχοφ ακούμπησα τις μέρες αυτές. Ταιριάζει παντού…).


Είχε ενδιαφέροντα στοιχεία η «Ηλέκτρα-Το τελευταίο αίμα», η εκδοχή πάνω στην τραγωδία του Σοφοκλή του Κωνσταντίνου Ντέλλα, που είδα στο «Θέατρο Τέχνης» της Φρυνίχου -δεν ήταν, νομίζω, καλή η ιδέα του Φεστιβάλ Αθηνών να φιλοξενηθούν, ντάλα καλοκαίρι, στο θέατρο αυτό παραστάσεις του, εκείνος ο εξώστης σε πνίγει. Κι η αισθητική της ήταν υψηλής ποιότητας. Είχε και προβλήματα όμως -αυτός ο «εγκλωβισμός» της παράστασης πάνω σ’ ένα μεγάλο, παλιό κρεβάτι με κάγκελα την έκανε κάπως δυσλειτουργική, οι προθέσεις του σκηνοθέτη έμοιαζαν να μην είναι ξεκαθαρισμένες, η διανομή είχε αδυναμίες...
Αλλά, όταν έχεις μια Ηλέκτρα σαν την Όλια Λαζαρίδου, ώριμη ηθοποιό, με κατακτημένα τα μέσα της, που δεν επαναπαύεται, όμως, στην κατάκτηση αυτή και τα ανανεώνει και τα φρεσκάρει τα μέσα της και τα ανατρέπει και κάνει τόσο σύγχρονο θέατρο, τα παραβλέπεις τα ελαττώματα.


Τελικά, μετά και το «Avanti Dario» του Σταμάτη Κραουνάκη που ’δα στο Ηρώδειο, συνεχίζω να επιμένω: έχω δει τους περισσότερους -πάρα, πάρα πολλές παραστάσεις…- Ντάριο Φο που ’χουν ανεβεί στην Ελλάδα - 41 ολόκληρα χρόνια, απ’ την αρχή-αρχή, το ’74, όταν ο Κάρολος Κουν έκανε τον πρώτο, το «Η Ισαβέλλα, τρεις καραβέλες κι ένας παραμυθάς», αλλά ο καλύτερος, κατά τη γνώμη μου, ήταν το «Mistero Buffo» που ανέβασε ο Θωμάς Μοσχόπουλος στο «Θησείον». 
Αυτός, ένας σκηνοθέτης σκεπτόμενος και καλλιεργημένος, ένας αστός, ένας διανοούμενος και με καθόλου λαϊκούς ηθοποιούς έσκαψε και βρήκε τις ρίζες του Μεγάλου αυτού Παλιάτσου και ισορρόπησε την τρέλα του, την αμεσότητά του, τα εύφορα σπλάχνα του, την «ασέβειά» του με τον βαθιά πολιτικό, τον αναρχικό εαυτό του χωρίς ούτε μια στιγμή η παράστασή του να γέρνει προς το δήθεν και το ψευτοσκεπτόμενο χωρίς ούτε μια στιγμή να γέρνει προς στη φτήνια και την μπαλαφάρα. Νομίζω πως το «Mistero Buffo» του Θωμά Μοσχόπουλου και της ομάδας του είναι πια το μέτρο σύγκρισης για κάθε ελληνική παράσταση Ντάριο Φο, προηγούμενη και επόμενη.




Πρωτοφανές! Πρώτη φορά, αν δεν κάνω λάθος, στο Φεστιβάλ Επιδαύρου ανεβαίνει αρχαίο δράμα χωρίς να υπάρχει ανάμεσα στους συντελεστές μεταφραστής. Στο πρόγραμμα, το οποίο τυπώθηκε απ’ τον παραγωγό για τους «Αχαρνής» που ανέβηκαν σε σκηνοθεσία Γιάννη Κακλέα, όνομα μεταφραστή γιοκ. Αναγράφεται μόνο «δραματουργική επεξεργασία» -την οποία υπογράφει ο σκηνοθέτης. Μα για να γίνει «δραματουργική επεξεργασία» ενός κειμένου γραμμένου στ’ αρχαία ελληνικά δεν πρέπει προηγουμένως να υπάρχει μετάφραση που να την «επεξεργαστείς δραματουργικά»; Το ξέρω, το βλέπω, το διαπιστώνω πως, σιγά-σιγά, στο αρχαίο δράμα ο μεταφραστής καταργείται -στ’ άχρηστα!- και πως είναι, συνήθως, ο σκηνοθέτης που αναλαμβάνει κι αυτή τη δουλειά -και αμείβεται, βέβαια γι αυτή- , ξέρει-δεν ξέρει αρχαία ελληνικά… Αλλά να καταργείται κι εντελώς ο όρος «μετάφραση»… Εκτός κι αν πρόκειται για λάθος τυπογραφικό.

«Ερμηνείες στην Ερμιονίδα», ο τίτλος του φεστιβάλ θεάτρου -άλλο ένα!- με μονολόγους, που θα γίνει το καλοκαίρι στο Κρανίδι -για δεύτερη χρονιά αλλά φέτος του ’δωσαν δημοσιότητα. Αναρωτιόμουν: μα ποιος τον βρήκε, ποιος τον βρήκε ΑΥΤΟΝ τον τίτλο, τον τόσο φρέσκο, με την «παιχνιδιάρικη» παρήχηση... -θα μπορούσε να ’ναι και «Ερμηνείες Ερμητικές με Έρμα στην Ερμιονίδα», ε; Όταν διάβασα στο σχετικό δελτίο Τύπου ότι την «καλλιτεχνική εποπτεία» έχει ο «μεγάλος θεατρικός δάσκαλος» Κώστας Γεωργουσόπουλος, κατάλαβα.   


Ήταν καλό; Ήταν κακό; Αυτά τα ερωτήματα δεν πρέπει, δεν μπορούν να τίθενται σε παραστάσεις με άτομα ειδικών ικανοτήτων -με αναπηρίες δηλαδή. Όπως η παράσταση «Ο άνθρωπος ανεμιστήρας ή Πώς να ντύσετε έναν ελέφαντα» που παρουσίασε, σε σκηνοθεσία Ελένης Ευθυμίου, στο Φεστιβάλ Αθηνών η ομάδα «Εν Δυνάμει» η οποία έχει ιδρυθεί στην Θεσσαλονίκη το 2008 απ’ την Ελένη Δημοπούλου και την Μαρία Ιωαννίδου. Μόνο που στην περίπτωση της παράστασης αυτής η απάντηση είναι… αυτεπάγγελτη, χωρίς να χρειαστεί να τεθεί το ερώτημα: ΗΤΑΝ καλό!

Καμιά τριανταριά άτομα -παιδιά, έφηβοι, νέοι, άτομα με ή και χωρίς αναπηρία- έκαναν μαζί θέατρο. Ίσως εκεί να ταν -να ναι- και το μυστικό της επιτυχίας τους -ένα απ’ τα μυστικά: η μείξη των ατόμων αυτών, όπου βλέπατε να ’χουν αναπτυχθεί σχέσεις στοργής ανάμεσά τους, συμπαράστασης, ν’ αντλεί ο ένας απ’ τον άλλον. Το άλλο μυστικό προφανώς ήταν η δουλειά που γινε: τόσα άτομα επί σκηνής και πόση πειθαρχία! Αλλά, πάνω απ’ όλα, ήταν το θέμα τους: το θέμα μιας παράστασης με άτομα με αναπηρίες κάθε μορφής να ’ναι ακριβώς η ζωή με αναπηρία. Απ’ το έμβρυο που παρουσιάζει πρόβλημα και τον πρώτο πανικό των γονιών μέχρι το δίλημμα «το κρατώ ή δεν το κρατώ;», απ’ την απόγνωση μέχρι τη συνειδητοποίηση, απ’ τα προβλήματα στην οικογένεια μέχρι τα προβλήματα στο σχολείο, απ’ την απόρριψη της κοινωνίας μέχρι την αποδοχή, απ’ την καθημερινότητα μέχρι την ερωτική και τη σεξουαλική ζωή αυτών των συνανθρώπων μας. Ένα θέμα που αναπτύχθηκε με θάρρος, με τόλμη κι έγινε έργο θεατρικό -μια καλά οργανωμένη σύνθεση-, μέσα από μαρτυρίες προσωπικές των παιδιών και κείμενα των Ξαβιέ Ντιρενζέ, Νικηφόρου Βρεττάκου, Τέλλου Φίλη και Τζ. Μ. Κούτσι. Κι έγινε παράσταση αφοπλιστικά ειλικρινής. Που απετάξατο τόσο την απώθηση όσο και τον οίκτο. Μια παράσταση καθαρή, άμεση, ευθύβολη. Που γι’ αυτό προκαλούσε μια καθόλου επιφανειακή και μελό αλλά μια βαθιά συγκίνηση. Και κινητοποιούσε την αυτογνωσία μας.



Είδα και την παράσταση-ντοκουμέντο για το Φεστιβάλ Αθηνών του Πρόδρομου Τσινικόρη «Στη μέση του δρόμου». Μου «κληρώθηκε» να βρεθώ στον Άγιο Γεώργιο Καρύκη όπου άκουσα από mp3 την ιστορία του Λάμπρου. Που γεννήθηκε στην Βραζιλία από μια εύπορη οικογένεια ελλήνων μεταναστών, έχασε τρεις φορές τη δουλειά του -στην Αργεντινή, στην Βραζιλία και στην Ελλάδα, όταν γύρισε, πέφτοντας σε αλλεπάλληλες οικονομικές κρίσεις, με το ΔΝΤ να τον… ακολουθεί κατά πόδας. Και σήμερα, άστεγος πια, φιλοξενείται σε ξενώνα του Δήμου πουλώντας την «Σχεδία», το περιοδικό των αστέγων, και μη περιμένοντας, στα 53 του χρόνια, τίποτα άλλο, όπως μου είπε στην κουβέντα που κάναμε μετά, έξω απ’ την εκκλησία, σ’ ένα πεζούλι, παρά μόνο μια ευκαιρία -ίσως μια δουλειά σε φάρμα, δουλειά που ξέρει καλά, κάπου στην Βόρεια Ελλάδα.
Εδώ κι αν δε σηκώνει με τίποτα να πεις «ήταν καλό, ήταν κακό»… Ήταν απλώς συγκλονιστικό. Ειδικά όταν συνειδητοποίησα πόσο έωλο είναι να λες ή να σκέφτεσαι «αυτά δε συμβαίνουν παρά μόνο στους άλλους»…


Πολιτική και διπλωματία, τελικά, κατέληξα, τις «γκαστρωμένες» αυτές μέρες, πως είναι τρεις απλές κινήσεις: 1. Πασάρεις με τα παπαγαλάκια σου μια είδηση και ζυγίζεις την πιάτσα. 2. Διαψεύδεις την είδηση. 3. Μετά από λίγες μέρες η είδηση επιβεβαιώνεται.
Όλος ο κόσμος, μια σκηνή… 


«Το Τέταρτο Κουδούνι» της Πέμπτης σας αποχαιρετά σήμερα -θα κάνει διακοπές. Επιτόπιες… Το ιστολόγιο, όμως, totetartokoudouni.blogspot.com παραμένει σ ετοιμότητα και θα σας ενημερώνει για τα τεκταινόμενα. Ραντεβού στις 20 Αυγούστου, Πέμπτη πάντα.

No comments:

Post a Comment