February 9, 2018

Νάνα Μούσχουρη: έναν 84χρονο μύθο θα μας (ξανα)πεί… ή Πάααααλι «Ναμπούκο»; ή Η ελληνική Μακεδονία είναι ελληνική ή Μίκης πΓΔΜ


Το Τέταρτο Κουδούνι / 9 Φεβρουαρίου 2018 
Για λίγες ακόμα εβδομάδες


Μίκης Θεοδωράκης: πΓΔΜ ή άλλως π(ου)Γ(ου)Δ(ου)Μ(ου). Ήτοι π(ρώην) Γ(ενναιόφρων) Δ(ιεθνιστής) Μ(ουσικοσυνθέτης) -πΓΔΜ.
Όλος ο κόσμος, μια σκηνή… 


 

Είναι ποιήτρια. Για ν’ ακριβολογώ είναι Ποιήτρια -κι ας έχει αρκετά χρόνια να βγάλει βιβλίο με ποίηση. Απ’ τους/τις κορυφαίους/-ες της αποκαλούμενης «Γενιάς του ’70». Είναι μεταφράστρια. Για ν’ ακριβολογώ είναι Μεταφράστρια -εκεί να δείτε σεβασμός ΚΑΙ στο γράμμα και στο ΠΝΕΥΜΑ του συγγραφέα. Αντιλαμβάνεσαι αμέσως ότι ξέρει γράμματα -για ν’ ακριβολογώ Ξέρει γράμματα. Αποθεώνει τη Γλώσσα. Βασανίζεται για να αποθεώσει τη Γλώσσα. Είναι έξυπνη. Για ν ακριβολογώ είναι Έξυπνη. Όχι απλώς Έξυπνη. Αυτό που λέμε στα αγγλικά brilliant -σας παραπέμπω σε συνέντευξή της στην Ιωάννα Μπλάτσου, στην «Καθημερινή, στη σειρά «Από το Α έως το Ω», είναι λίγο παλιά (5/5/2014) αλλά εύκολα μπορείτε να τη βρείτε στο διαδίκτυο. Είναι Άνθρωπος -ξέρει να ’ναι Άνθρωπος. Είναι Φίλη -απίστευτα δοτική με τους φίλους της. Είναι ταμένη στους ανθρώπους της -η εγγονή της η Αλίνα, απ’ την αναλόγου διαμετρήματος κόρη της σκηνογράφο/ενδυματολόγο, μήλο κάτω απ’ τη μηλιά, Μαγιού Τρικεριώτη, είναι η Ζωή της. Κι έχει χιούμορ. Για ν’ ακριβολογώ έχει Χιούμορ. Τ’ όνομα της, Τζένη Μαστοράκη. (Κατάχρηση των κεφαλαίων έχω κάνει αλλά μόνο κεφαλαία της πρέπουν).
Έχει μεταφράσει -ας μου επιτραπεί η έκφραση- τα κέρατά της. Από Μαρξ μέχρι Έντγκαρ Άλαν Πόου, από Κλάιστ μέχρι Κανέτι, από Χόφμαν μέχρι Χάινριχ Μπελ. Ο άθλος της: μετέφρασε τον «Φύλακα στη σίκαλη» του Σάλιντζερ (φωτογραφία: Paul Adao) και, 36 χρόνια μετά, δεν αναθεώρησε απλώς τη μετάφραση, ΞΑΝΑμετάφρασε το μυθιστόρημα με καινούργιο τίτλο -«Στη σίκαλη, στα στάχυα, ο πιάστης» (Εκδόσεις «Γράμματα», 2014), μια δουλειά μνημειώδης.
Μετέφρασε και θέατρο η Τζένη Μαστοράκη. Η συνεργασία της με το φίλο της -που τον λάτρευε-, τον Λευτέρη Βογιατζή (φωτογραφία: Σπύρος Στάβερης) -στην «Σκηνή» αρχικά, στην «νέα Σκηνή» του στη συνέχεια- θαυματούργησε. Η τελειοθηρία και των δυο τους βρήκε πρόσφορο έδαφος κι έσμιξε κι άνθισε και καρποφόρησε: «Η σπασμένη στάμνα» του Κλάιστ, «Τέφρα και σκιά» του Πίντερ, «Καθαροί πια» και «Λαχταρώ» της Σάρα Κέιν, «Το ύστατο σήμερα» του Χάουαρντ Μπάρκερ αλλά κι «Ο πρίγκιπας του Χόμπουργκ» του Κλάιστ στο Εθνικό. Λέξεις που άστραφταν αλλά κι έσταζαν ουσία, ψαγμένες αλλά ποτέ εξεζητημένες, που δένονταν σε φράσεις περίλαμπρες, που κατέβαζαν συγκλονιστικά τα νοήματα -το δοξαστικό της ελληνικής γλώσσας, η αποθέωση της ποίησης μέσα απ’ τη γλώσσα του θεάτρου, κάθε μετάφραση, κάθε παράσταση και καλύτερη.
Και Λόρκα έχει μεταφράσει η Τζένη Μαστοράκη -την «Γέρμα» του, για το «Θέατρο Τέχνης», τον Μίμη Κουγιουμτζή και την Ρένη Πιττακή. Μια εξαιρετική παράσταση -νομίζω η καλύτερη του Κουγιουμτζή-, μια ανεπανάληπτη ερμηνεία της Πιττακή και μια 
μετάφραση που κονταροχτυπήθηκε με τους Λόρκα-σταθμούς του Νίκου Γκάτσου και βγήκαν ισοπαλία.
Ήθελα να γράψω, εδώ, για την Τζένη Μαστοράκη αφότου διάβασα την καινούργια μετάφραση του Σάλιντζερ αλλά όλο και το αμελούσα. Επέστη ο χρόνος. Τα τελευταία χρόνια άρχισε να τυπώνει, μ’ επίμετρα όπως Εκείνη ξέρει να τα γράφει, τις μεταφράσεις της των κλασικών στις Εκδόσεις «Γράμματα», του άλλοτε συζύγου της και πατέρα της κόρης της Βαγγέλη Τρικεριώτη -άλλος σημαντικός αθόρυβος- καθώς μέχρι τότε υπήρχαν μόνο στα προγράμματα των παραστάσεων το «Τέφρα και σκιά», το «Καθαροί πια», το «Λαχταρώ» και «Το ύστατο σήμερα» (της «νέας Σκηνής») κι ο «Μανδραγόρας» του Μακιαβέλι (του «Θεάτρου του Νέου Κόσμου»). Έχει εκδώσει απ’ το 2008 τον «Πρίγκιπα του Χόμπουργκ», τον «Μανδραγόρα» και την «Πενθεσίλεια» του Κλάιστ. Τώρα είναι που βρέθηκαν τα δυο τελευταία στα χέρια μου συν η μετάφρασή της στο «Ποιος φοβάται την Βιρτζίνια Γουλφ;» του Άλμπι (το οποίο παίζεται για δεύτερη σεζόν στο «Μεταξουργείο», απ’ τους «Συν-Επί» -εξαίρετη παράσταση του Γιώργου Κιμούλη, με Άκι Βλουτή και Δήμητρα Χατούπη), που ξανάκουσα και ιδού η ευκαιρία να γράψω επιτέλους. Ενώ αναμένονται, απ’ ό,τι μαθαίνω, στα «Γράμματα» πάντα, «Η σπασμένη στάμνα», η «Γέρμα» και «Το καινούργιο σπίτι» του Γκολντόνι, που ’χε ανεβάσει ο Βασίλης Παπαβασιλείου με την τότε «Εποχή» του. Ψάξτε τα! Αξίζει να τα ’χετε στη βιβλιοθήκη σας.




Μια ιδιαίτερη παράσταση με τον τίτλο «Εκ βαθέων κύριε Μ» ετοιμάζει ο σκηνοθέτης Γιάννης Μαργαρίτης στο «Black Duck» της πλατείας Καρύκη, πάνω σε δικό του κείμενο «για τον μυστηριώδη συνάδελφό του κύριο Μ», το οποίο θα παίξει ο ίδιος που ξαναθυμάται τον ηθοποιό εαυτό του.
Ο Γιάννης Μαργαρίτης καταγράφει και παρουσιάζει, με την αφιλοκερδή συμμετοχή και βοήθεια της Χρυσάνθης Δούζη, την εκ βαθέων εξομολόγηση του κυρίου Μ, «συναδέλφου του και συνταξιδιώτη του στο μέγα της ζωής τους ταξίδιον», που θα μπορούσε να πρόκειται και για εντελώς αυτοβιογραφική καταγραφή: παιδικά χρόνια, η δεκαετία του ’60, μαθητικά χρόνια, τα καλοκαιρινά μπάνια, η αμερικάνικη Βάση, το θεατρικό μικρόβιο, δικτατορία, Πολυτεχνείο, φυλακή, σπουδές, θεατρική δημιουργία, άσπονδοι φίλοι και συνάδελφοι, περιοδείες στο εξωτερικό και προσωπικές στιγμές… «για όσους θέλουν να θυμηθούν, για όσους θέλουν να γνωρίσουν, για όσους θέλουν να γελάσουν αλλά και να θυμώσουν με τον κύριο Μ και την υποκειμενική καταγραφή του Γιάννη Μαργαρίτη».
Η πρεμιέρα, στις 2 Μαρτίου.




Πιο σφιγμένο, χωρίς τα περσινά πληθωριστικά φαινόμενα, τους πλατειασμούς και τις επικαλύψεις το πρόγραμμα του φετινού Φεστιβάλ Αθηνών που ανακοίνωσε ο καλλιτεχνικός διευθυντής του Βαγγέλης Θεοδωρόπουλος. Προφανώς έδειξε κατανόηση -συμπόνια θα ’ταν το σωστότερο- για μας τους «επαγγελματίες» θεατές που αλλόφρονες δεν προκάναμε, πέρσι, πού να πρωτοπάμε. Και πρόγραμμα πολύ ενδιαφέρον -νομίζω το καλύτερο, καταρχάς, της τριετίας Θεοδωρόπουλο, έντονα αισθητή κι η παρουσία, από φέτος, του διεθνούς Κώστα Πηλαβάκη ως συμβούλου σε θέματα «κλασικής»μουσικής. Φυσικά, όλα προς απόδειξιν -ιδού η Ρόδος, ιδού και το πήδημα.
Βέβαια, εκεί που στραβοκατάπια ήταν όταν διάβασα πως στο Ηρώδειο περιμένουμε, εντός Φεστιβάλ, συναυλία της 84χρονης πια Νάνας Μούσχουρη που, ενώ νόμιζα πως ήδη μας είχε αποχαιρετίσει το 2014, στα 80 της -επί καλλιτεχνικής διεύθυνσης Γιώργου Λούκου-, «Έναν μύθο θα μας πει» και πάλι. Εγώ τι να πω; Τελικά, οι καλλιτεχνικοί διευθυντές πέφτουνε, μα η Νάνα Μούσχουρη μένει. Αλλά με μια «Ελπίδα» ζει κανείς…
Όσο για την Λυρική… Έλεος δηλαδή! Ήμαρτον! Πάααααλι «Ναμπούκο»; (Έχει, βέβαια, Πλατανιά αλλά δεν του βρίσκουν κάτι πιο φρέσκο, πιο φρέσκο για την Ελλάδα, τουλάχιστον;). Πάααααλι «Κάρμεν»; Πάααααλι «δημοφιλή -ΚΑΙ τα δυο τα φεστιβαλικά; Πόσες φορές έχει παιχτεί ο «Ναμπούκο» στο Ηρώδειο; Πόσες φορές έχει παιχτεί η «Κάρμεν» στο Ηρώδειο; Ήμουν νιος και γέρασα να τα βλέπω. Αφού νομίζω ότι μπορώ, σε περίπτωση λουμπάγκο καλλιτέχνη, κι αντικατάσταση να κάνω… Τελικά, οι καλλιτεχνικοί διευθυντές πέφτουνε, μα τα «δημοφιλή» μένουν…



«Ex-Να ψοφήσουν οι πρωταγωνιστές» είναι ο προκλητικός τίτλος του έργου του πολυβραβευμένου και πολυμεταφρασμένου Ουρουγουανού Γκαμπριέλ Καλντερόν που θα παρουσιάζεται σε μετάφραση Δημήτρη Ε. Ψαρρά και
σκηνοθεσία Πάνου Κούγια, στο «104», από 24 Φεβρουαρίου, τα Σαββατοκύριακα, με τους Αλεξάνδρα Παντελάκη, 
Αργύρη Γκαγκάνη, Δάφνη Μανούσου, Ιωάννη Αθανασόπουλο, Αδριανό Γκάτσο, Χρήστο Καρανικόλα και Γεωργία Παντέλη, παραγωγή της Square Theatre Company.
Στο έργο, η Άννα, μια νέα που προσπαθεί να μάθει την αλήθεια για το τί συνέβη στην οικογένειά της την περίοδο της δικτατορίας στην Ουρουγουάη, αποφασίζει, με τη βοήθεια του εφευρέτη συντρόφου της, του Ταδέο, να συγκεντρώσει ξανά όλους τους συγγενείς της γύρω απ’ το χριστουγεννιάτικο τραπέζι. Με τη βοήθεια μιας χρονομηχανής που ’χει κατασκευάσει ο Ταδέο, συγγενείς απ’ το παρόν και απ’ το παρελθόν, ζωντανοί και νεκροί, μαζεύονται σ’ ένα παράξενο δείπνο δημιουργώντας τραγελαφικές καταστάσεις και προκαλώντας απροσδόκητες εξελίξεις.
Το έργο του Καλντερόν, που ’χει αναλάβει και σημαντικές διοικητικές θέσεις στην Ουρουγουάη, γράφτηκε κατόπιν ανάθεσης απ’ το παρισινό «Théâtre des Quartiers d' Ivry» και πρωτοπαρουσιάστηκε το 2012 στο Διεθνές Φεστιβάλ του Μανισάλες της Κολομβίας και, κατόπιν, την ίδια χρονιά, στην Ουρουγουάη ενώ το 2013, ανέβηκε στο Παρίσι. Έχει μεταφραστεί σε διάφορες γλώσσες κι έχει παιχτεί σε πολλά φεστιβάλ.
Στην Ελλάδα πρωτοπαρουσιάστηκε, αλλά σε μορφή «θεατρικού αναλογίου», στην «Τεχνόπολη», το περασμένο καλοκαίρι -του 2017-, στο πλαίσιο του 9ου Φεστιβάλ ΛΕΑ («Λογοτεχνία εν Αθήναις»), στη μετάφραση του Δημήτρη Ψαρρά και σε σκηνοθεσία, επίσης, Πάνου Κούγια, παρουσία του συγγραφέα μάλιστα.
Η ελληνική μετάφραση του «Να ψοφήσουν οι πρωταγωνιστές», ενταγμένη στη συλλογή «Ουρουγουάη: τρία σύγχρονα θεατρικά έργα», ετοιμάζεται απ’ τις Εκδόσεις «Isuku Verlag», μ’ επιμελητή της συλλογής το μεταφραστή Δημήτρη Ε. Ψαρρά.



Εξαιρετικό. Το ξεκίνημα της νέας περιόδου του αγαπημένου Διεθνούς Φεστιβάλ Χορού Καλαμάτας. Περιόδου που η αυλαία της σηκώνεται επίσημα στις 13 Ιουλίου με το 24ο Φεστιβάλ (μέχρι 22 Ιουλίου), υπό την καλλιτεχνική διεύθυνση -μετά την ανεξίτηλη 21χρονη της Βίκυς Μαραγκοπούλου και τη μετρημένη, σύντομη, δίχρονη της Κατερίνας Κασιούμη- της Λίντας Καπετανέα πια, πολύ ενδιαφέρουσας χορογράφου και
χορεύτριας. Το εναρκτήριο λάκτισμα, λοιπόν, που γίνεται με την καινούργια εικαστική ταυτότητα -το λογότυπο, με άξονα το KDF (Kalamata Dance Festival), σε διάφορες εφαρμογές και δυο βίντεο που μόλις έφτασαν- μ’ ενθουσίασε. Τα υπογράφει ο -έλληνας- γραφίστας, φωτογράφος και σκηνοθέτης Mike Rafail.
Μαζί με την ποιότητα και τη διεθνή, πια, αναγνωρισιμότητα, που φέρει η νέα διευθύντρια, προμηνύουν-καθαρότατον ήλιο
επρομηνούσε…- ένα Φεστιβάλ τουλάχιστον ενδιαφέρον. Το ελπίζωκαι το εύχομαι ολόψυχα -ελπίζω κι οι δημοτικοί άρχοντες… Θα μαστε εκεί. 
Και νέα υπεύθυνη επικοινωνίας στο Φεστιβάλ: η Λήδα Καρανικολού, εγνωσμένης ικανότητας, πείρας
κι ευγένειας. Καλή αρχή! Καλή -η όποια- καινούργια αρχή και για την Χαρά Πετρούνια, την μέχρι τώρα και για πολλά χρόνια υπεύθυνη επικοινωνίας. Πολύ θα μας λείψει η ζεστασιά κι η ανθρωπιά της και το χιούμορ της. Πάντως και σ’ αυτόν τον τομέα, της επικοινωνίας, έχει δημιουργήσει, αν υπολογίσουμε και την προηγούμενη στη θέση Γιάννα Καμπουρίδου, καλή παράδοση το Φεστιβάλ Καλαμάτας.




Σχετικά με το σχόλιό μου στο «Τέταρτο Κουδούνι» στις 31 Δεκεμβρίου 2017, για τις ελλείψεις στο Ψηφιοποιημένο Αρχείο της ηλεκτρονικής σελίδας του Εθνικού Θεάτρου, απ’ το οποίο λείπουν όλες οι παραστάσεις της τελευταίας δωδεκαετίας -απ’ το 2005 και μετά-, η θεατρολόγος Ειρήνη Μουντράκη, υπεύθυνη Δραματολογίου-Θεατρολογίας-Μουσικής, Αρχείου-Βιβλιοθήκης αλλά και Διεθνών Σχέσεων του Εθνικού, μ’ ενημερώνει πως το πρόβλημα οφείλεται στο γεγονός ότι το ΕΣΠΑ, το οποίο είχε πάρει για το σχέδιο αυτό το Εθνικό τερματίστηκε το 2005, και δεν έγινε κατορθωτό ν’ ανανεωθεί για τη συμπλήρωση και τελειοποίηση του Αρχείου. Κι ότι εδώ και μερικούς μήνες το Εθνικό οργανώνει τη συνέχιση και συμπλήρωσή του με ίδια μέσα. Μακάρι! Πρέπει!


Και κάτι απ’ το παρελθόν. Για να θυμόμαστε -πιο επίκαιρο δε γίνεται… Προ 26ετίας. Μηνιαία επιθεώρηση «Ο Πολίτης». Του αξέχαστου Άγγελου Ελεφάντη. Τεύχος 120. Οκτώβριος-Δεκέμβριος 1992. Εξώφυλλο: «Η Ελληνική Μακεδονία είναι Ελληνική». Πιο πετυχημένο δε γίνεται.
Όλος ο κόσμος, μια σκηνή… (Ευχαριστώ θερμά τη φίλη Δ.Κ. που μου το ’στειλε).

No comments:

Post a Comment